اثر هاله ای چیست؟ اثر هاله ای در رفتار سازمانی
انسان ها هموراه به دنبال چیزهایی هستند که توجه قلبی آن ها را به خود جذب کند. اگر به این جمله اعتقادی ندارید، کافی است که به این سوالات پاسخ دهید. آیا برای شما هم اتفاق افتاده است که محصولی را به دلیل بسته بندی زیبا یا رنگ جذاب آن انتخاب کنید؟
آیا در برخورد با افرادی با قدرت بیان بالا، به این فکر نمی کنید که این شخص چقدر موفق و باهوش است؟ از طرفی آیا تا به حال با صحبت های فروشنده و ارتباط گرم آن، متقاعد برای خرید محصولات مختلف نشده اید؟
اگر پاسخ مثبتی به این سوالات داشته باشید، حتما تحت تاثیر اثر هاله ای قرار گرفته اید. حتما برای شما این سوال پیش آمده است که اثر هاله ای چیست؟ اگر می خواهید با مفهوم اثر هاله ای و تاثیرات آن در فروش محصولات خود آشنا شوید، در ادامه این مطلب از برنداکسین همراه ما باشید.
اثر هاله ای چیست؟
بارها برای همه ما اتفاق افتاده است که با مشاهده افراد زیبا، آن را فردی مهربان و صادق تصور کرده ایم و برعکس، درباره افرادی با چهره معمولی، تصور مناسبی را از آن فرد در ذهن خود نداشته ایم. جدای از این مورد، زمانی که شما برای خرید محصولی به فروشگاه می روید، بین دو محصول با بسته بندی زیبا و زشت، قطعا محصول زیبا را انتخاب می کنید.
اما سوال این جا است که آیا شما می دانید که فرد زیبا، واقعا مهربان است؟ در حالی که ممکن است آن فرد، اصلا اخلاق خوبی هم نداشته باشد. از طرفی آیا واقعا از محتویات داخل بسته بندی های دو محصول و کیفیت آن ها اگاهی دارید؟ همه این انتخاب ها و تصورات غلط، مفهوم اثر هاله ای را به وجود می آورند.
مطالعه بیشتر: اثر طعمه
اثر هاله ای نوعی خطای شناختی است که بر اساس آن، افراد ویژگی خاصی از انسان، شی یا پدیده های مختلف دیگر را برای قضاوت درباره آن ها در نظر می گیرند. اثر هاله ای که با عنوان خطای هاله ای هم شناخته می شود، برای اولین بار به دست ادواد ثوراندیک که یکی از روانشناسان آمریکایی است، در سال ۱۹۲۰ میلادی کشف شده است.
این روانشناس از افسران ارتش خواست که رتبه بندی درباره توانایی ها، شخصیت، هیکل و هوش زیردستان خود داشته باشند. فرماندهان، افرادی که قد بلند و چهره جذابی داشتند را سربازانی باهوش شناسایی کردند. همین موضوع سبب شد که ثورندایک، درباره دیدگاه های افراد بر اساس ویژگی های مثبت و منفی، نظریه اثر هاله ای در روانشناسی را ارائه دهد.
کتاب اثر هاله ای چیست؟
با توجه به اهمیت توجه به اثر هاله ای و اهمیت پاسخ سوال اثر هاله ای مربوط به کدام نظریه است، کتاب معروفی هم در این باره نوشته شده است. نویسنده این کتاب رزنویگ است و موضوع آن، تحلیل منطقی شکست یا موفقیت کسب و کارهای مختلف است.
در کتاب اثر هاله ای، ۹ فریب معروفی که ارزیابی انسان ها را دچار خطا می کند را معرفی می کند و درباره هر کدام، مثالی ارائه می دهد. اما متاسفانه هنوز ترجمه فارسی این کتاب انجام نشده است؛ از همین رو اگر به دنبال جایگزین برای آن هستید، می توانید کتاب سوگیری شناختی را مطالعه کنید.
رابطه بین اثر هاله ای و اثر شاخ چیست؟
اثر شاخ دقیقا در مقابل اثر هاله ای قرار می گیرد؛ به این صورت که این دو مفهوم، کاملا مخالف هم هستند. اثر هاله ای اولین برداشت مثبت درباره فرد، شی یا پدیده های مختلف است که سبب ایجاد نگرش مثبت درباره آن می شود.
بنابراین افراد بیشتر با آن فرد یا شی ارتباط برقرار می کنند و رفتار بهتری از خود نشان می دهند. در مقابل اثر شاخ، اولین برداشت منفی از فرد یا شی است که باعث به وجود آمدن نگرش منفی نسبت به آن فرد است. بر این اساس، افراد تمایلی برای برقراری ارتباط با آن فرد پیدا نمی کنند.
کاربرد اثر هاله ای در زمینه های مختلف چیست؟
اثر هاله ای در قسمت های مختلف زندگی افراد را دچار خطا می کند. البته اگر به شکل مثبت از آن استفاده کنید، قطعا شما را به پیشرفت و توسعه کسب و کار هم می رساند. بنابراین اگر می خواهید از کاربرد آن در جنبه های مختلف آگاهی پیدا کنید، موارد زیر را مطالعه کنید:
۱.اثر هاله ای در رفتار سازمانی
یکی از مهمترین موارد اثر هاله ای، در رفتار سازمانی بین افراد است. همه انسان ها به طور عادی درباره افراد دیگر قضاوت های مثبت و منفی انجام می دهند؛ اما اگر این مورد در رفتار سازمانی تاثیر بگذارد، عواقب خوبی را به همراه ندارد. این موضوع به خصوص برای مدیران سازمان ها بیشتر اتفاق می افتد.
مطالعه بیشتر: اسامی خاص برای برند
مثلا ممکن است که همه کارکنان، عملکرد کاملا مشابهی را داشته باشند؛ اما مدیر کاملا ناخواسته و بدون دلیل، بین یک یا چند نفر آن ها فرق بگذارد و با این کار، باعث رنجش بین دیگر کارمندان شود. این موضوع باعث می شود که کارمندان دیگر با احساس بی ارزشی، انگیزه خود را برای کار کردن از دست بدهند. برای این که تحت تاثیر اثر هاله ای در رفتار سازمانی قرار نگیرید، بهتر است که مدت زمان بیشتری را صرف زیر نظر گرفتن عملکرد کارمندان خود کنید.
۲. اثر هاله ای در مصاحبه
انوع دیگری از کاربرد این اثر، در مصاحبه های کاری است. همه افراد برای مصاحبه های کاری خود، با ظاهری آراسته و نحوه برخورد مناسب حاضر می شوند. بنابراین ممکن است که مدیران، با مشاهده ظاهر آراسته و نحوه صحبت کردن آن ها، نظر مثبتی درباره استخدام فرد پیدا کنند.
این موضوع سبب می شود که حتی سوالات آسان تری از فرد پرسیده شود و کمتر به توانایی آن توجه شود. این در حالی است که شاید فرد تخصص کافی برای انجام این شغل را نداشته باشد.
اما اگر به عنوان کارمند در جلسه مصاحبه حضور پیدا می کنید، حتما جدای از آراستگی ظاهری و حرکت های بدنی مناسب، اطلاعات کافی درباره آن شرکت و اهداف آن را هم ارائه دهید؛ چون وقتی اثر هاله ای در مصاحبه از بین می رود، فرد به دنبال پاسخ های کاملا دقیق درباره مهارت شما است.
۳. اثر هاله ای در مدیریت
همانطور که گفتیم، این اثر برای مدیران، یکی از بدترین موارد است. فرقی ندارد که فرد مدیر سازمان بزرگی باشد یا مدیریت چند نفر را بر عهده بگیرد؛ چرا که اگر مدیر درگیر اثر هاله ای در مدیریت شود، تمامی سازمان را تحت تاثر قرار می دهد. این اثر مدیر را به شخصی قضاوت گر تبدیل می کند که تنها به ظواهر توجه دارد. همین موضوع هم باعث تصمیم گیری های غلط آن می شود.
۴. اثر هاله ای در فروش
شاید بیشترین کاربرد اثر هاله ای را در فروش و بازاریابی محصولات مختلف مشاهده کنید. زمانی که شما بر اساس ظاهر مغازه یا صحبت های فروشنده تصمیم به خرید محصولی می گیرید، تحت تاثیر این اثر هستید.
بنابراین اگر به عنوان صاحب کسب و کار به دنبال افزایش ارزش برند خود هستید، بهتر است که در برخورد اول، با مشتری کاملا ارتباط مثبتی برقرار کنید. با استفاده از اثر هاله در فروش، تاثیرپذیری صحبت های شما بر مشتری بیشتر می شود و فرد ذهنیت بهتری درباره برند شما پیدا می کند.
آیا اثر هاله ای مزایایی هم دارد؟
تا به این جا بیشتر درباره معایب و مشکلات اثر هاله ای در کسب و کار صحبت کردیم؛ اما با وجود تمامی این موارد، به هیچ عنوان نمی توانید این موضوع را در بین مردم از بین ببرید. بنابراین بهتر است که از آن در کسب و کار خود استفاده مثبتی کنید. نکات مهم تبدیل تهدید به فرصت در این مورد شامل موارد زیر است:
- در وهله اول باید به فکر برخورد اولیه خود با دیگران باشید؛ چرا که بیشتر قضاوت های مردم، بر اساس همین انجام می شود. توجه کنید در برخورد اول، تمامی موارد مثبت به نظر برسد. بهتر است که در صحبت کردن خود با اعتماد به نفس باشید و به ظاهر آراسته هم توجه کنید.
- یکی دیگر از موارد مهم برای استفاده از خطای اثر هاله ای، حرکات مناسب بدن است. اگر تا به حال نمی دانستید که در حرکات بدنی خود را در موقعیت های مختلف هماهنگ کنید، بهتر است که اطلاعات کافی درباره آن را به دست بیاورید.
امروزه اکثر کسب و کارهای بزرگ مانند شرکت اپل، از این مورد استفاده های مناسبی داشته اند. بنابراین شما هم می توانید با بررسی عملکرد انواع مثال اثر هاله ای، کسب و کار خود را به پیشرفت برسانید.
راه های جلوگیری از اثر هاله ای در زندگی شخصی چیست؟
با توجه به این که اثر هاله ای در محیط کار و در زندگی شخصی افراد مختلف وجود دارد، بنابراین باید راه های مقابله با آن را بدانید. در غیر این صورت ممکن است که قضاوت نادرستی درباره افراد داشته باشید. برای این کار، می توانید از نکات زیر بهره مند شوید:
- به جای این که در برخورد اول درباره فرد، شی یا پیامد خاصی قضاوت کنید، به دنبال آگاهی بیشتر درباره آن باشید. بهتر است که در برخورد با دیگران، تعصبات خاص خود را کنار بگذارید و رفتاری کاملا آگاهانه با افراد مختلف داشته باشید.
- در روش بعدی، بهتر است که سرعت قضاوت های خود را کمتر از قبل کنید. مثلا به هیچ عنوان به محض تمام شدن مصاحبه، نیروی کار را استخدام نکنید.
- برای انتخاب درست تر در زمینه های مختلف، بهتر است که مهارت های استدلالی و تحلیلی خود را قوی تر از قبل کنید. مثلا می توانید لیستی از معیارهای مورد نظر خود را تهیه کنید تا تحت تاثیر این مورد قرار نگیرید.
جان کلام
امروزه بسیاری از مدیران کسب و کارها با تاثیر پذیری از اثر هاله ای، تصمیمات نادرستی را می گیرند. بنابراین پیشنهاد می کنیم که برای یادگیری راه های غلبه به این اثر، از مشاوران برندینگ در وبسایت برنداکسین کمک بگیرید. این وبسایت خدمات مختلفی از جمله مشاوره برندینگ، طراحی لوگو و انتخاب نام سایت را به شما ارائه می دهد.
منابع: